مناقصه چیست و چه شرایطی دارد؟

همه چیز درباره مناقصه و مزایده

اگر با خرید و فروش سروکار دارید، حتما اسم مناقصه و مزایده به گوشتان خورده است. در این مقاله قصد داریم درباره‌ی مفهوم این دو و تفاوت‌هایشان صحبت کنیم.

مزایده چیست

مزایده روشی برای فروش اجناس یا خدمات است که خریداران به صورت شخصی یا از طریق شرکت‌های حقوقی اقدام به شرکت در آن می‌نمایند. فروشنده یا همان صاحب مزایده از تمامی خریداران علاقمند برای شرکت در مزایده، در یک جلسه در تاریخی مشخص دعوت به عمل می‌آورد تا در یک گردهمایی عمومی قیمت‌های پیشنهادی خود برای کالای مذکور را اعلام کنند.

در این متد، فروشنده قیمتی را به عنوان قیمت پایه قرار می‌دهد و کالا به قیمت کمتر از آن فروخته نمی‌شود. وقتی بالاترین قیمت از طرف پیشنهاددهندگان تایید شد، با کوبیدن چکشی بر روی میز پایان مزایده اعلام می‌شود. اما گاهی شرایطی پیش می‌آید که کسی قیمتی بالاتر از قیمت پیشنهادی ارائه ندهد. در این موقعیت مزایده به حالت متوقف در می‌آید تا فروشنده و خریداری که بالاترین قیمت را پیشنهاد داده است با هم به مذاکره بپردازند.

معایب مزایده

هزینه

برگزاری مزایده چه کالا به فروش برسد و چه نرسد، برای فروشنده هزینه‌ی قابل‌توجهی دربردارد. هزینه‌ها شامل تبلیغات و برگزاری خود مراسم می‌شود.

شرایط بازار

در شرایطی که بازار فعال است و چندین خریدار خوب وجود دارد، شرایط حاکم بر مزایده قیمت را بالا می‌برد که به نفع فروشنده است. در بازارهای راکد عدم وجود پیشنهاد قیمت یا پیشنهادات پایین، ممکن است مزایده را بدون نتیجه بگذارند.

مزایای مزایده

به دلیل شرایط مزایده، معاملات راحت‌تر صورت گرفته و قیمت نهایی وابسته به زمان‌بندی و شانس است.

مناقصه چیست

مناقصه دعوتی برای ارائه پیشنهاد قیمت برای اجرای یک پروژه است. معمولا مناقصه به فرآیندی اشاره می‌کند که طی آن موسسات دولتی و مالی طی مدت مشخصی از افراد علاقمند به شرکت در اجرای یک پروژه بزرگ دعوت به عمل می‌آورند. معمولا برنده فردی است که پایین ترین قیمت را پیشنهاد می‌دهد.

اغلب موسسات و شرکت‌ها برای اجرای مناقصه فرآیند مشخصی دارند، مانند باز کردن، ارزیابی و انتخاب برنده. فرآیند مناقصه به گونه‌ای است که مراحل انتخاب برنده شفاف و عادلانه باشد.

درخواست برگزاری مناقصه به صورت رسمی به تامین‌کنندگان ارائه می‌شود تا قیمت‌های پیشنهادی خود برای ارائه کالا، خدمات یا مواد اولیه ارسال نمایند.

از آن‌ جایی که مناقصه فرآیندی عمومی است، قوانینی وجود دارند که تمامی مراحل آن برای رقبا واضح باشد. برای مثال، اگر قوانین مشخصی وجود نداشته باشد، امکان دریافت رشوه و تبعیض فراهم می‌شود. خدمات مناقصه برای تمامی شرکت‌کنندگان در دسترس بوده و محدوده‌ی وسیعی از منابع خصوصی و عمومی را شامل می‌شود.

خدمات ذکر شده شامل تهیه پیشنهاد قیمت منطقی، تنظیم فرآیند برای شرکت در مناقصه پیش از بسته شدن آن و اطمینان از رعایت قوانین می‌شود.

توصیه‌ی ما

هم خریدار و هم فروشنده می‌توانند بر روند مزایده و مناقصه نظارت داشته باشند و با نحوه‌ی کارشان آشنا شوند و حتی انتخاب کنند با چه کسانی کار کنند (البته این حالبت بیشتر مربوط به مزایده است). پس پیش از برگزاری یا حضور در یکی از این دو فرآیند، تا جایی که می‌توانید آمادگی کسب کنید. و توصیه اصلی ما این است که پیش از آغاز فرآیند از متخصصین حقوقی کمک بگیرید .

ارزیابی پیمانکاران شرکت کننده در مناقصات پروژه چگونه انجام می‌شود؟

ارزیابی پیمانکاران که در مناقصات مختلف شرکت می‌کنند از جمله موضوعات مهم از نظر کارفرمایان و سرمایه گذاران است، زیرا در درجه اول این پیمانکاران هستند که بعد عملی پروژه را به دوش می‌کشند و کنترل فرایندهای مالی در عمل بسیار متفاوت از پیش بینی‌ها و اعداد و ارقام اعلام شده است. بنابراین استفاده از شیوه‌های مناسب در زمینه انتخاب پیمانکار باصلاحیت و جلوگیری از هدر رفتن منابع پروژه از اهمیت ویژه‌ای در پروژه‌ها برخوردار است. در ادامه با متری چند همراه باشید.

انواع مناقصات

انواع مناقصات در ارگان‌های مختلف در ایران به شرح زیر هستند.

مناقصه یک‌مرحله‌ای

در این نوع مناقصه با توجه به دلایل مختلف (مثل عمومی بودن آیتم‌های درخواست خرید کالا و خدمات) نیازی به ارزیابی فنی بازرگانی پیشنهادها وجود ندارد. در نتیجه پس از درج چند نوبت آگهی در مورد مناقصه، معمولاً تمام پیشنهادهای ارسالی در یک جلسه گشوده شده و برنده مناقصه تعیین می‌گردد.

مناقصه دومرحله‌ای

این نوع مناقصه در مواردی انجام می‌شود که لازم است پیشنهادها ابتدا در کمیته فنی بازرگانی مورد بررسی قرار گیرند. در نتیجه در مرحله بازگشایی پاکت تنها تأمین کنندگانی که اطلاعات آنها در کمیته فنی بازرگانی مورد تأیید قرار گرفته است بررسی خواهند شد. برای ثبت ریز اطلاعات ارزیابی شرکت کنندگان در این مناقصه می‌توان از ماژول ارزیابی کیفی پیمانکاران استفاده نمود.

مناقصه یک‌مرحله‌ای با ارزیابی کیفی

این نوع مناقصه معمولاً به صورت مشابه مناقصه دومرحله‌ای برگزار می‌گردد. در برخی موارد در این نوع مناقصه در مرحله اول تنها اطلاعات ارزیابی کیفی پیمانکاران دریافت شده و سپس از پیمانکاران انتخاب شده در مرحله اول جهت اعلام قیمت‌های پیشنهادی دعوت به عمل می‌آید. برای ثبت ریز اطلاعات ارزیابی شرکت کنندگان در این مناقصه می‌توان از ماژول ارزیابی کیفی پیمانکاران استفاده نمود.

مناقصه محدود

این نوع مناقصه معمولاً با توجه به انحصار برخی کالاها و خدمات در بین چند تأمین کننده محدود برگزار شده و فقط از این تأمین کنندگان جهت شرکت در مناقصه دعوت به عمل می‌آید. جهت برگزاری این نوع مناقصه معمولاً لازم است مدارک موردنیاز مانند مجوز مدیرعامل و … در درخواست خرید کالا ضمیمه شده باشد.

ترک تشریفات مناقصه

این نوع مناقصه معمولاً تنها در شرایطی مورداستفاده قرار می‌گیرد که کالاها و خدمات موردنظر منحصراً از یک تأمین کننده قابل تهیه است. در نتیجه جهت برگزاری این نوع مناقصه معمولاً لازم است مجوزهای موردنیاز در فرم درخواست خرید کالا ضمیمه شده باشد. در نتیجه پس از استعلام قیمت و تعیین آیتم‌های موردنظر جهت خرید، گردش کار ارجاع سفارش جهت عقد قرارداد با این تأمین کننده آغاز می‌گردد.

ارزیابی پیمانکاران چیست؟

ارزیابی و انتخاب پیمانکاران با صلاحیت اجرایی، یک قسمت مهم از فرایند ساخت در پروژه است، زیرا پیمانکاران از عوامل اصلی تبدیل منابع مصرف شده در پروژه به محصول نهایی به حساب می‌آیند. ارزیابی کیفی پیمانکاران عبارت است از ارزیابی خدمات، تجهیزات و توان مالی، مدیریتی و تخصصی پیمانکاران شرکت کننده در مناقصات پروژه که توسط تیم ارزیابی مورد بررسی قرار می‌گیرد.

ارزیابی پیمانکاران و تأثیر آن بر موفقیت پروژه چیست؟

یکی از عوامل موفقیت و یا عدم موفقیت در پروژه‌ها انتخاب پیمانکاران با صلاحیت است. در همین راستا توجه به توانمندی‌های پیمانکاران (شاخص‌های ارزیابی) و اهداف پروژه (عوامل موفقیت پروژه) به‌صورت هم‌زمان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. سازمان پروژه تلاش می‌کند با انتخاب و هدایت پیمانکاران با صلاحیت، پروژه‌های خود را در چارچوب سه شاخص کلیدی پروژه یعنی هزینه، زمان و کیفیت مطابق با اهداف تعریف شده به پایان رسانند.

عدم تسلط پیمانکاران به دستورالعمل‌های فنی و اجرایی، عدم تأمین نقدینگی مورد نیاز و ضعف در تأمین تجهیزات مورد نیاز در عملیات اجرایی باعث ایجاد تأخیر، و یا نقص در عملیات اجرایی پروژه که هر دو عامل تأثیر مستقیم بر قیمت تمام شده پروژه دارد.

عوامل تأخیر در پروژه‌ها و یا عدم موفقیت که پیمانکاران در آن تأثیر دارد چیست؟

• انتخاب پیمانکار به علت قیمت پایین در موضوع قرارداد
• ضعف در مدیریت اجرایی پیمانکار
• عدم برنامه‌ریزی و ضعف در برنامه‌ریزی و کنترل پروژه
• تجربه ناکافی پیمانکار
• مشکلات مالی پیمانکار
• عملکرد ضعیف پیمانکار
• تعریف پست‌ها و اشخاص حاضر در یک پروژه

در شرایط کنونی بسیار لازم است با استفاده از مکانیزم‌ها و روش‌های استاندارد، مدلی را برای سازمان تدوین نمود تا کمترین تأثیر ناموفقیت محصول نهایی پروژه را شاهد باشیم.

پیمانکار کیست؟

پیمانکار شخص حقیقی یا حقوقی است که جهت اجرای عملیات موضوع پیمان (طراحی، ساخت، نصب، تأمین) با او قرارداد منعقد می‌شود. این تعریف به چهار مورد مهم عملیات موضوع قرارداد، کارفرما و وظایف او، اسناد و مدارک و نقشه‌ها و در نهایت مبلغ قرارداد اشاره دارد.

پیمانکاران پروژه‌ها به سه دسته زیر تقسیم‌بندی می‌شوند:

1. پیمانـکار عمومی که به شرکتی گفته می‌شود که دارای تجربه کافی در زمینه اجرا و اداره پروژه‌های ساختمان و نصب بوده و در یک‌زمان توان اجرا و راهبری چندین پروژه را توأمان داشته باشد.
2. پیمـانکار جزء هم شخص حقیقی یا حقوقی است که تخصص در کارهای اجرایی دارد و پیمانـکار برای اجرای بخشی از عملیات موضوع پیمان با او قرارداد می‌بندد.
3. پیمانـکار دست مناقصه چیست و چه شرایطی دارد؟ دوم پیمانکـاری است که مهندس مشاور دستور به‌کارگیری او را به عنوان پیمانـکار دست‌دوم به پـیمانکار می‌دهد.

تیم ارزیابی از چه کسانی تشکیل می‌شود؟

تیمی ارزیابی پیمانکاران متشکل از مدیر پروژه مربوطه، مسئول تیم مهندسی و مسئول امور قراردادهای پروژه است که با استفاده از مکانیزم و شاخص‌های تعریف و مطرح شده، ارزیابی پیمانکاران را مورد بررسی قرار می‌دهند.

روند کار تیم ارزیابی چیست؟

کمیسیون مناقصه برای تعیین بدنه مناقصه، پیشنهادهای واصله را با رعایت آیین‌نامه معاملات دولتی افتتاح و قرائت می‌کند. کمیسیون مزبور ابتدا پاکت الف را باز می‌کند و در صورتی که پیمانکار تمامی شرایط مزبور در مناقصه را رعایت و کلید مدارک را ارسال کرده باشد. مبادرت به افتتاح پاکت ب (برگ پیشنهاد مبلغ) می‌کند.

مناقصه‌گذار پس از ارزیابی پیشنهادها و تهیه جدول مقایسه، از بین پیشنهادهایی که تمامی شرایط مناقصه را دارا باشد و از قیمت خارج از اعتدال نباشد. مناسب‌ترین پیشنهاد از نظر مالی و سایر شرایط انتخاب و به‌عنوان برنده مناقصه معرفی می‌کند. ضمانت‌نامه شرکت در مناقصه در صورتی که برنده مناقصه از انعقاد قرارداد امتناع ورزد به نفع کارفرما ضبط خواهد شد و از نفر دوم برای عقد قرارداد دعوت می‌شود .

کارفرما کیست؟

در ساخت‌وساز از اصطلاح کارفرما به عنوان توصیفی برای صاحب پروژه استفاده می‌شود. اما برای داشتن تعریفی فنی باید گفت که کارفرما، فرد حقیقی یا حقوقی است که به عنوان یک طرف امضاکننده قرارداد جهت اجرای عملیات مورد توافق در قرارداد با طرف دیگر یعنی پیمانکار، مشاور یا کارگر همکاری می‌کند.

کارفرما جهت نیل به اهداف، افرادی را استخدام و بر طبق اصول ساختمان‌سازی رفتار می‌کند. صدور دستورالعمل، هماهنگی و بررسی اطلاعات تهیه شده توسط پیمانکار و فرمان اجرای کار را صادر می‌کند. به علاوه، کارفرما در حوزه ساختمانی به صاحب کار که مالک پروژه است نیز اطلاق می‌گردد.

مدیر پروژه کیست؟

شخصی که مسئولیت راهبری و انجام اثربخش مراحل اجرای پروژه از آغاز تا مرحله اختتام را به عهده دارد. مدیران پروژه عوامل تغییر در سازمان هستند: آنها اهداف پروژه خود را مشخص می‌کنند و از مهارت و تخصص خود برای ایجاد یک حس مشترک در تیم پروژه استفاده می‌کنند. آنها از چالش‌های جدید و مسئولیت مناقصه چیست و چه شرایطی دارد؟ رهبری کسب و کار لذت می‌برند.

مدیران پروژه تحت فشار بسیار کار می‌کنند و با تغییر و پیچیدگی در محیط‌های پویا ارتباط برقرار می‌کنند. یک مدیر پروژه به‌راحتی می‌تواند بر روی جزئیات کوچک ولی مهم یک تصویر “تصویر بزرگ”در زمان خودش، تمرکز کند.

مدیران پروژه، مهارت‌های افراد را برای ایجاد اعتماد و ارتباط در میان همه ذی‌نفعان پروژه، حمایت می‌کند، کسانی که از نتایج پروژه استفاده می‌کنند، کسانی که منابع موردنیاز را مدیریت می‌کنند و اعضای تیم پروژه، را پرورش می‌دهند.

آنها رویکرد خود را در زمینه و محدودیت‌های هر پروژه تطبیق می‌دهند، دانستن اینکه هیچ اندازه‌ای نمی‌تواند متناسب با تمام انواع پروژه‌ها باشد. آنها همیشه مهارت‌های خود و مهارت‌های تیم خود را از طریق بررسی درس‌های یاد شده در تکمیل پروژه‌ها بهبود می‌بخشند.

مدیران پروژه در هر نوع سازمان به عنوان کارمندان، مدیران، پیمانکاران و مشاوران مستقل یافت می‌شوند. طبق تجربه، ممکن است مدیران برنامه (مسئول چندین پروژه مرتبط) و یا مدیران نمونه کارها (مسئول انتخاب، اولویت‌بندی و هماهنگی پروژه‌ها و برنامه‌های با استراتژی سازمان) شوند.

در سراسر جهان تقاضا برای مدیران پروژه در حال افزایش است. در دهه‌های گذشته، با افزایش سرعت رشد اقتصادی و تکنولوژی، سازمان‌ها بیشتر و بیشتر انرژی خود را مناقصه چیست و چه شرایطی دارد؟ به سمت پروژه‌ها هدایت می‌کردند و نه عملیات معمول. امروز مدیران ارشد و مدیران منابع انسانی مدیریت پروژه را به عنوان یک شایستگی استراتژیک که برای موفقیت تجاری ضروری است، لازم می‌دانند.

شاخص ارزشیابی چیست؟

عددی است که مرتبه (امتیاز) هر یک از پیمانکاران را در مقایسه با دیگر پیمانکاران در حوزه‌ها و شاخص‌های تعیین شده در این دستورالعمل (مطابق جدول شماره 1) نشان می‌دهد.

معیارها و شاخص‌های ارزیابی پیمانکاران کدام‌اند؟

معیارهای ارزیابی و امتیازدهی به پیمانکاران بر اساس موارد ذیل خواهد بود.

1. تجربه در زمینه موردنظر (سابقه اجرایی)
2. حسن سابقه و رضایت در کارهای قبلی
3. توان مالی و پشتیبانی
4. توان تجهیزاتی
5. توان مدیریتی، فنی و برنامه‌ریزی

سابقه اجرایی شامل چه مواردی می‌شود؟

ارزیابی تجربه و سابقه اجرایی بر اساس اطلاعات مربوط به تعداد و نوع کارهای اصلی و مشابه انجام شده پیمانکار در یک دوره مشخص (5 ساله) گذشته تعیین می‌شود. حداکثر امتیاز در صورتی احراز می‌شود که حجم معادل یا بیشتر از موضوع مناقصه در هر سال توسط پیمانکار اجرا شده باشد و برای مقادیر کمتر امتیاز تجربه به تناسب کاهش می‌یابد. دراین‌رابطه ارائه گواهی صلاحیت پیمانکاری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. گواهی‌نامه صلاحیت پیمانکاری توسط سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ریاست‌جمهوری صادر می‌شود.

حسن سابقه و رضایت در کارهای قبلی چگونه ارزیابی می‌شود؟

به‌منظور ارزیابی پیمانکاران و برای تعیین امتیاز حسن سابقه در کارهای قبلی اخذ اطلاعات 5 سال گذشته از طریق اظهار موضوع، مبلغ قراردادها، نام، نشانی پروژه و سرمایه‌گذار مورد بررسی قرار می‌گیرد. امتیاز ارزیابی کارفرمایان کارهای قبلی نسبت به مواردی نظیر کیفیت کار، کفایت کادر فنی، انجام بموقع پروژه و همکاری با کارفرما و عدم ورود به مباحث حقوقی در دوران پروژه مشخص می‌شود.

توان مالی و پشتیبانی در ارزیابی پیمانکاران

امتیاز توان مالی و تشخیص آن بر اساس نظر سازمان بررسی‌کننده طبق مدارک و مستندات ارائه شده توسط پیمانکار مشخص می‌شود که شامل موارد زیر است.

• میزان دارایی‌های ثابت
• مبلغ قراردادهای فعال و جاری
• قبول شرایط پرداخت شرکت (تهاتر و …)
• مبلغ مطالبات ناشی از صورت‌وضعیت‌ها و سایر موارد

توان تجهیزاتی پیمانکاران

ارزیابی توان تجهیزاتی از طریق اعلام لیست تجهیزات، دستگاه‌ها و ماشین‌آلات مناقصه چیست و چه شرایطی دارد؟ مرتبط با نیاز پروژه بر مبنای ارزش ریالی تجهیزات و بازدید میدانی از آن‌ها صورت می‌پذیرد. در صورتی که امکان تأمین حداقل ماشین‌آلات و تجهیزات موردنیاز پروژه توسط پیمانکار احراز شود، حداکثر امتیاز تعلق‌گرفته و در غیر این صورت، به‌تناسب امتیاز داده می‌شود. به علاوه امتیاز مربوط به ماشین آلات در صورتی مورد محاسبه قرار می‌گیرد که اسناد خریداری و یا اجاره‌ای توسط پیمانکار به همراه مستندات ارائه شود.

توان مدیریتی، فنی و برنامه‌ریزی

میزان امتیاز فنی و برنامه‌ریزی بر اساس معیارهای زیر محاسبه می‌شود.

• مدارک و امتیازات (گرید) سازمانی
• کفایت کارکنان کلیدی از نظر دانش و تجربه کاری
• کفایت کادر فنی
• امکانات و تجهیزات فنی و مهندسی
• وجود تشویق‌نامه‌ها، گواهینامه‌ها، عضویت در نهادها و سازمان‌ها

به‌علاوه موارد بالا، مدنظر قراردادن موارد زیر هم مهم است.

1. نمودار سازمانی پیمانکار می‌بایست به همراه مسئولان هر بخش از سازمان ضمیمه اسناد گردد.
2. پیمانکار باید کارکنان کلیدی و پرسنل فنی را به طور جداگانه همراه با مشخصات آنها معرفی نماید. ارائه لیست بیمه عوامل اصلی و تصویر دانشنامه‌های آنان الزامی است.
3. امتیاز کیفیت و کفایت کادر فنی پروژه‌ها بر اساس اطلاعات فرم شماره 2 مورد ارزیابی قرار گرفته و نحوه امتیازدهی بر اساس جدول ارزیابی حسن سابقه خواهد بود.
4. جهت اخذ امتیاز توان برنامه‌ریزی و کنترل پروژه ضروری است تا بخش کنترل پروژه شرکت و استراتژی‌های آن طی دستورالعمل برنامه‌ریزی و کنترل پروژه معرفی و تبیین گردد و فایل آخرین گزارش ماهیانه کنترل پروژه‌های اعلام شده ضمیمه شود.
5. حداکثر امتیاز مربوط به برنامه‌ریزی و کنترل پروژه در صورتی احراز می‌شود که در سوابق 7 سال گذشته پیمانکار موضوع فرم‌های شماره 1 و 2 (حداقل دو پروژه بدون تأخیر غیرمجاز تا تحویل موقت) وجود داشته باشد.

جدول ارزیابی پیمانکاران

پس از بررسی 5 شاخص مطرح شده در بالا، تیم ارزیابی پروژه جهت ارزیابی پیمانکاران مطابق فرمت و جدول زیر، ارزیابی پیمانکاران را در دستور کار قرار می‌دهند.

مطابق دستورالعمل سازمانی و نظر تیم ارزیابی، ارزش و وزن هر شاخص مطابق با اهمیت آن تعریف می‌شود و وزن هر شاخص عددی است از 100 درصد است. همچنین در انتها جمع کل وزن معیارها باید برابر با 100% شود. امتیاز هر شاخص، عددی است که هر کدام از اعضا تیم ارزیابی به پیمانکار مربوطه، مطابق شاخص‌های عنوان شده می‌دهد. امتیاز از کل حاصل ضرب، وزن هر معیار در امتیاز دریافت شده پیمانکار است.

سخن آخر

در پایان باید به این نکته اشاره شود که مدل و شاخص‌های ارزیابی در پروژه مربوط به همان سازمان است که تدوین شده است. در هر صورت برای بیان ضروریات ارزیابی پیمانکاران، مطالب ذکر شده در این مقاله برگرفته از مدول و شاخص‌های یکسان جهت ارزیابی پیمانکاران شرکت کننده در مناقصات پروژه است.

مناقصه چیست؟

مناقصه به منزله ی تامین منافع عمومی سازمان های دولتی می باشد، که تابع تشریفات خاصی است، که قانونگذار برای این امر، قانون جداگانه ای را تحت عنوان قانون برگزاری مناقصات تصویب کرده است، که در ادامه به توضیحات بیشتر این مبحث می پردازیم.

مناقصه چیست؟

مناقصه معمولا به فرایندی اطلاق می شود، که طی آن دولت ها و موسسات مالی برای پروژه های بزرگی که باید در یک مهلت محدود ارائه شوند، به مناقصه گر واگذار می نمایند، این امر بدین معنی می باشد، که موسسات و سازمان های دولتی نیازهایی را که دارند، با برگزاری مناقصه و قبول پیشنهاد کمترین هزینه توسط مناقصه گر، قرارداد را با او منعقد می نمایند.

هدف از برگزاری مناقصه برای سازمان های دولتی، پرداخت کمترین هزینه در مقابل کالا یا خدمات دریافتی می باشد.

همچنین، در ماده ۲ قانون برگزاری مناقصات، مناقصه، فرایندی است رقابتی برای تأمین کیفیت مورد نظر (طبق اسناد مناقصه) ، که مناقصه چیست و چه شرایطی دارد؟ در آن تعهدات موضوع معامله به مناقصه‌ گری که کم‌ترین قیمت متناسب را پیشنهاد کرده باشد، واگذار می‌شود.

طرفین در مناقصه چیست؟

در مناقصات با دو طرف در قرارداد مواجه می شوید، که در ادامه به آن می پردازیم، طرف اول، شرکت یا سازمان های دولتی که اقدام به برگزاری مناقصات می نمایند، را مناقصه گزار می گویند، و طرف دوم، شخص حقیقی یا حقوقی که در این مناقصات شرکت می کند، و پیشنهاد خود در را خصوص درخواست سازمان های دولتی اعلام می نماید، را مناقصه گر می گویند.

مناقصات دارای اقسام مختلفی می باشد، که در ادامه به آن می پردازیم.

مناقصات از لحاظ مراحل بررسی

طبق ماده ۴ قانون برگزاری مناقصات مصوب ۱۳۸۳، مناقصه از لحاظ مراحل بررسی به دو دسته تقسیم بندی می شود، که در ادامه به توضیحات آنها می پردازیم.

مناقصه یک مرحله‌ای

مناقصه‌ای است که در آن نیازی به ارزیابی فنی بازرگانی پیشنهادها نمی باشد. در این مناقصه پاکت‌های پیشنهاد مناقصه‌گران در یک جلسه گشوده و در همان جلسه برنده مناقصه تعیین می‌شود.

مناقصه دو مرحله‌ای

مناقصه‌ای است که به تشخیص مناقصه‌گزار، بررسی فنی بازرگانی پیشنهادها لازم می باشد. در این مناقصه، کمیته فنی بازرگانی تشکیل می‌شود و مناقصه چیست و چه شرایطی دارد؟ نتایج ارزیابی فنی بازرگانی پیشنهادها را به کمیسیون مناقصه گزارش می‌کند و بر این اساس برنده مناقصه تعیین می‌شود.

مناقصات از نظر روش دعوت مناقصه‌گران

براساس ماده ۴ قانون برگزاری مناقصات، مناقصه گران از لحاظ روش دعوت به دو دسته تقسیم بندی می شوند، که این دسته بندی به شرح ذیل می باشد.

مناقصه عمومی

مناقصه‌ای است که در‌ آن فراخوان مناقصه از طریق آگهی عمومی به اطلاع مناقصه‌گران می‌رسد.

مناقصه محدود

مناقصه‌ای است که در آن به تشخیص و مسؤولیت بالاترین مقام دستگاه مناقصه‌گزار محدودیت برگزاری مناقصه عمومی با ذکر ادله تأیید شود.

لازم به ذکر می باشد، فراخوان مناقصه از طریق ارسال دعوتنامه برای مناقصه‌گران صلاحیتدار بر اساس ضوابط قانون برگزاری مناقصات به اطلاع آن ها می رسد.

تقسیم بندی از لحاظ قیمت آن

مناقصه با توجه به اهمیت ارزش معاملات آن، به سه دسته تقسیم بندی می شود، که با توجه به مصوبه جدید تعیین نصاب معاملات سال ۱۴۰۰ تغییری در ماده ۳ قانون برگزاری مناقصات ایجاد شد، که این تقسیم بندی با توجه به اصلاحات به شرح ذیل می باشد.

معاملات کوچک

اگر ارزش معاملات حداکثر مبلغ ششصد و پنجاه میلیون ( ۶۵۰.۰۰۰.۰۰۰ ) ریال باشد، معاملات کوچک محسوب می شود.

معاملات متوسط

معاملات بیش از سقف معاملات گروه الف و با حداکثر مبلغ شش میلیارد و ششصد و پنجاه میلیون ( ۶.۶۵۰.۰۰۰.۰۰۰ ) ریال، معاملات متوسط گفته می شود.

معاملات بزرگ

معاملات با میزان تخمین اولیه بیش از مبلغ شش میلیارد و ششصد و پنجاه میلیون ( ۶.۶۵۰.مناقصه چیست و چه شرایطی دارد؟ ۰۰۰.۰۰۰ ) ریال، معاملات بزرگ محسوب می شود.

فراخوان مناقصه چگونه انجام می شود؟

این فراخوان معمولا توسط مناقصه گزار بین دو تا سه نوبت حداقل در یکی از روزنامه های کثیر الانتشار کشوری یا استانی و یا شبکه های اطلاع رسانی منتشر می گردد، تا به اطلاع مناقصه گران برسد.

سوالات پرتکرار

چگونه تشخیص دهیم، در مناقصه برنده شده ایم؟

در وهله اول باید، برگه پیشنهاد قیمت مناقصه گر که همراه با مستندات مناقصه می باشد، به مناقصه گزار تحویل داده شود، لذا پس از فراخوان مناقصه و حضور مناقصه گران در زمان و مکان تعیین شده طبق قانون برگزاری مناقصات، مناقصه گری که کمترین قیمت را در برگ پیشنهاد مناقصه، از بین پیشنهاد دهندگان ارائه داده باشد، توسط مناقصه گزار انتخاب و به عنوان برنده تعیین خواهد شد.

مناقصه چیست؟

مناقصه فرآیندی است که از دو بخش مناقصه گزار ( گروه یا ارگانی که مناقصه را برگزار می کنند که می تواند ارگان های دولتی باشند یا خصوصی ) و مناقصه گر (گروه یا افرادی حقیقی و حقوقی که در مناقصه شرکت می کنند) تشکیل می شود.
در تعریف خود مناقصه باید بگوییم وقتی مناقصه گزار بخواهد جنس یا کالایی را بخرد یا به منظور تامین نیاز خدماتی خود به ارگانی یا متخصصین نیاز دارد مناقصه را برگزار می کند تا در این رقابت بین مناقصه گرها هر کسی که کمترین مبلغ را چه برای فروش و چه برای تامین نیاز مناقصه گزار پیشنهاد داده باشد برنده مناقصه می شود.
برگزاری مناقصه دارای شرایط مخصوص به خود است.

اول آن که در برگه ای زمان و مهلت برگزاری مناقصه و ارائه پیشنهاد و توضیحاتی راجع به عقد قرار داد با برنده را مناقصه گزار مشخص می کند و سندی را برای تمام مناقصه گر های منتخب میفرستد تا پیشنهاد خود را ارائه دهند. بعد از آن با تکمیل این برگه توسط مناقصه گر و ارائه پیشنهاد خود در مناقصه شرکت داده می شود.

مناقصه گزار عموما برای اطلاع رسانی در مورد مناقصه از روزنامه های کثیر الانتشار و رسانه های دیداری و شنیداری و همچنین از شبکه های مجازی و اجتماعی استفاده می کند.
مناقصه گزار برای بررسی پیشنهادها چه از نظر مبلغ و چه از نظر ارائه خدمات کیفی یک گروه متشکل از سه نفر را به عنوان کمیته فنی منصوب می کند تا بررسی کنند پیشنهاد های ارائه شده توسط مناقصه گرها در چه سطحی قرار دارد و کدام یک می تواند نیاز های آن ها را برطرف کند. و بدین صورت برنده مناقصه مشخص می شود.

مناقصه ها می توانند یک مرحله ای یا دو مرحله ای باشند.اگر بخواهیم مناقصه را از نظر دعوت مناقصه گر ها تقسیم بندی کنیم باید بگوییم مناقصه به دو دسته مناقصه عمومی و مناقصه محدود تقسیم می شود.
مناقصه عمومی مناقصه ای است که در آن اطلاع رسانی از طریق آگهی های عمومی انجام می پذیرد و تمام مناقصه گر ها می توانند در آن شرکت کنند.
مناقصه محدود هم هرگاه به تشخیص بالاترین مقام دستگاه مناقصه گزار امکان تشکیل مناقصه عمومی با ذکر دلیل و علت نباشد از طریق ارسال دعوت نامه خصوصی برای مناقصه گر های دارای شرایط و صلاحیت انجام می پذیرد.

پس به طور خلاصه می توان گفت فرآیند مناقصه این گونه صورت می پذیرد:

1. تأمین منابع مالی
2. تعیین نوع مناقصه در معاملات بزرگ
3. تهیه اوراق و اسناد مناقصه
4. ارزیابی کیفی مناقصه گران توسط کمیته فنی
5. فراخوان مناقصه
6. ارزیابی پیشنهادها
7. تعیین برنده مناقصه و انعقاد قرارداد

اصول مناقصه

1. اصل آزادی رقابت
2. اصل شایستگی داوطلبان شرکت در مسابقه
3. اصل معلوم بودن نصاب معامله
4. اصل حضور یک شخص اداری

انواع مناقصه

مناقصه عمومی

روشی است که در آن دولت یا سازمان‌های عمومی، انجام عمل یا خرید کالای مورد نیاز خود را از طریق اعلان بین عموم داوطلبان، به مسابقه می‌گذارد.

مناقصه محدود

روشی که در آن به تشخیص و مسئولیت بالاترین مقام مناقصه‌گذار، محدود بودن و ادلۀ آن تأئید می‌گردد. مناقصه در بین عده معدودی از اشخاص حقیقی یا حقوقی که مورد شناسایی سازمان‌ها عمومی است، برگزار می‌شود؛

مناقصه اختیاری

که از طریق اعلان عمومی است ولی اختیار انجام مناقصه با بهترین پیشنهاد دهنده، یا سازمان دولتی است.

اداره امور مناقصه

مرجع اداری صالح برای ادارۀ امور مناقصه در هر وزارتخانه یا مؤسسه عمومی یا شرکت دولتی و شهرداری‌ها، یک واحد اداری است که به‌نام ادارۀ مناقصات شناخته می‌شود و دارای وظایفی هم‌چون تشکیل کمسیون مناقصه می‌باشد.
وظیفۀ این کمسیون، بررسی پیشنهادات رسیده از داوطلبان شرکت در مناقصه، تعیین برنده و اعلام برنده مناقصه می‌باشد.

ضمانت نامه بانکی چیست؟

یکی از خدمات مهم بانکها به مشتریان خود صدور و ارائه انواع " ضمانت نامه ریالی بانکی " است. بانکها با این اقدام علاوه بر کسب سود، مبادلات اقتصادی را تسهیل و به رشد اقتصادی یک جامعه کمک می کنند. بنابراین، می توان انتظار داشت اغلب بانکها توجه ویژه ای به این بخش داشته باشند و با توان بیشتر، در این بخش ورود پیدا کنند تا بتوانند سهم مناسبی از بازار صدور ضمانتنامه را به خود اختصاص دهند.

تعریف ضمانت نامه بانکی:

ضمانت نامه بانکی قرارداد یا سندی است که به موجب آن صادر کننده (ضامن) حسب درخواست متقاضی (ضمانت خواه یا مضمون عنه) تعهد می کند بدون هیچ قید و شرط، عندالمطالبه یا در سررسید معین مبلغ معینی وجه نقد از بابت موضوع خاصی که مربوط به منقاضی است به ذینفع (مضمون له) یا به حواله کرد او پرداخت کند؛ لذا اهمیت ضمانتنامه و تعهداتش برای بانک همانند تسهیلات پرداختی، بسیار زیاد است و دقت در صدور ضمانتنامه و اعتبارسنجی مشتری از پیش نیازهای مهم صدور ضمانتنامه است.

نقطه شروع و تکیه گاه اصلی ضمانتنامه بانکی، درخواست و دستور مشتری بانک است که او را متقاضی (ضمانت خواه) گویند و مبنای آن قراردادی است که قبلا بین ضمانت خواه و ذینفع ضمانتنامه منعقد شده است. به موجب ماده ۶۸۴ قانون مدنی عقد ضمان عبارت است از اینکه " شخص مالی را که بر ذمه دیگری است به عهده بگیرد ".

بانک با صدور ضمانتنامه بانکی تعهد می کند در صورتی که متعهد (ضمانتخواه یا مضمون عنه) تعهدات پیش بینی شده موضوع ضمانتنامه را در موعد معین نپردازد و یا اینکه از انجام صحیح و به موقع تعهدات خود به هر علت خودداری کند، به مجرد اعلام ذینفع (مضمون له و یا سازمانی که ضمانتنامه در قبال او صادر شده) قبل از انقضای سررسید، وجه الضمان یا مبلغ قید شده در ضمانتنامه را در وجه ذینفع بپردازد. شایان ذکر است ضمانتنامه های بانکی غیرقابل انتقال بوده و فقط توسط ذینفع مندرج در متن ضمانتنامه قابل استفاده است.

انواع ضمانت نامه بانکی:

1- ضمانت نامه های مناقصه یا مزایده / TENDER (BID) BOND GUARANTEE
یکی از انواع ضمانتنامه های بانکی " ضمانت نامه های مناقصه یا مزایده " است. سازمان ها و موسسات دولتی برای خرید و فروش کالاهای خود، به برگزاری مناقصه و مزایده می پردازند. هر کدام از شرکت کنندگان در مناقصه یا مزایده به همراه پیشنهاد خود برای خرید یا فروش، ضمانتنامه ای به نهاد برگزارکننده مناقصه ارائه می کند تا درصورت برنده شدن در مناقصه یا مزایده و انصراف از آن، ذینفع ضمانت نامه بتواند از آن استفاده کند.

2- ضمانت نامه ریالی تعهد پرداخت / PAYMENT GUARANTEE
این ضمانت نامه ها به منظور انجام قبول پرداخت دیونی در سررسید معین از طرف بانک صادر می شوند.

3- ضمانت نامه گمرکی / CUSTOMS GUARANTEE
وقتی کالایی وارد می شود، در صورتی که وارد کننده نتواند حقوق گمرکی را نقدی پرداخت کند، ضمانتنامه هایی را با سررسید های معین نزد گمرک می سپارد؛ اگر نتواند در سررسیدهای مذکور مبالغ ضمانت نامه را پرداخت کند، مشمول جریمه " تاخیر تادیه " می شود.

4- ضمانت نامه های پیمان / TREATY GUARANTEE
موارد استفاده از ضمانت نامه ها وقتی است که دولت به عنوان کارفرما اجرای پروژه های عمرانی و تولیدی را به عهده پیمانکاران می گذارد. در سالهای اخیر، برای انعقاد قراردادهایی که پیچیده و طولانی اند، شرایطی به صورت پیش فرض گذاشته شده که قواعدی همه جانبه را مقرر کرده اند که " شرایط عمومی پیمان " نامیده می شوند.

5- ضمانت نامه حسن انجام تعهد / PERFORMANCE BOND GUARANTEE
این نوع ضمانت نامه صادر می شود تا حسن انجام تعهدات و انجام تعهدات در موعد مقرر را ضمانت کند. این ضمانت نامه غالبا برای حسن انجام تعهدات ناشی از امضا پیمان اخذ می شود.

6- ضمانت نامه پیش پرداخت / ADVANCE PAYMENT GUARANTEE
پس از امضای پیمان و قبول شرایط آن توسط پیمانکار، کارفرما جهت تجهیز کارگاه یا تکمیل لوازم مورد نیاز جهت عملیات، درصدی از مبلغ مقرر شده میان طرفین را به پیمانکار پرداخت می کند و در مقابل ضمانت نامه ای با همین عنوان از پیمانکار می گیرد. با گذشت زمان و انجام تعهدات از سوی پیمانکار، مبلغ این ضمانت نامه به تدریج کاهش می یابد.

7- ضمانت نامه استرداد کسور وجه الضمان / RETENTION GUARANTEE
کارفرما برای تضمین حسن انجام کار، مبالغی را از پیمانکار دریافت می کند. این مبلغ ده درصد از صورت وضعیت های پیمانکار است؛ این مبالغ در حسابی نزد کارفرما نگهداری می شود.

8- ضمانت نامه ریالی حسن انجام کار / PERFORMANCE BOND GUARANTEE
پس از پایان عملیات و انجام پروژه، کارفرما از پیمانکار ضمانت نامه ای می گیرد که صحت انجام عملیات و سلامت اجرای پروژه را تضمین می کند؛ این ضمانت نامه، " ضمانت نامه حسن انجام کار " نامیده می شود.

شرایط صدور ضمانت نامه بانکی:

برای صدور ضمانتنامه های مختلف، بانکها وثایق متعددی بر اساس توان پرداخت متقاضی ضمانت نامه دریافت می کنند که معمولا یک یا ترکیبی از وثایق ذکر شده در ذیل می باشند از مشتری اخذ می شود:

الف) وجه نقد یا طلا یا اسناد خزانه یا اوراق قرضه دولتی و اوراق مشارکت منتشره بر اساس مجوز بانک مرکزی یا سپرده سرمایه گذاری مدت دار یا حساب های پس انداز قرض الحسنه مناقصه چیست و چه شرایطی دارد؟ نزد بانک یا گواهی های سپرده های سرمایه گذاری مدت دار یا اوراق قرض الحسنه یا حساب های ارزی یا حساب سرمایه گذاری مدت دار متقاضی نزد سایر بانکها.

ب) تضمین بانکها یا موسسات اعتباری غیربانکی معتبر خارجی.

ج) سفته با ضمانت قابل قبول بانک، اموال غیرمنقول، برگ وثیقه ی انبارهای عمومی مربوط به کالا، سهام شرکت هایی که در بورس پذیرفته شده باشند، کشتی و هواپیما.

- ضمانتنامه های بانکی گرچه بر پایه عقد ضمان و پذیرش پرداخت بدهی بدهکار استوارند، اما در واقع اسنادی هستند که پشتوانه مالی آنها را متقاضی ضمانت نامه تامین می کند.